İlk Walkman’imi hayatımda ilk kez gittiğim Ankara’dan aldım. On bir ya da on iki yaşında Kızılcahamam’daki Kızılay’ın yaz kampına katılmıştım. Ailemin, “kampta belki ihtiyacım olur” diye verdikleri harçlığı harcamamış eve dönerken (muhtemelen ilk kez kampta gördüğüm) kırmızı bir Walkman almıştım. Bir de kaset.
Kasetin ne olduğunu hatırlamıyorum. Tek hatırladığım şey dönüş otobüsüne bindikten bir iki saat sonra şarkıların yavaşlaması, sesin bozulması ve nihayet Walkman’in durması. Büyük hayal kırıklığı yaşamıştım. (İlk batarya şirketimi bu olay sonrası kurmaya karar verdim. Tüm dünyaya enerji dağıtacak, kimsenin şarkısını yarım bırakmayacaktım. sjkdfhakjdla)
Walkman ile ben 90’ların başında tanışsam da dünya bu pil canavarı alet ile 80’lerde tanışmıştı. Plakçalarlar yerini yavaş yavaş kasetçalarlara bırakmıştı. Müzik, radyodan, televizyondan, plakçalarlardan ve kasetçalarlardan evlerin salonlarına sızıyordu. Kendi odası ve kasetçaları olan sınırlı bir kitle harici müzik ortak alanlarda dinlenmeye devam ediyordu. Önce Walkman, sonra da Discman müzik dinleme deneyini giderek bireysel hale getirdi. Müzik giderek demokratikleşti.
Fiziksel satışları zirve yaptığı bu dönemde plak, kaset ve CD satan satış noktaları dağıtım için kritikti. “Yeni albüm tüm müzik marketlerde” lafı bir klişe idi. Müziği marketten yumurta alır gibi alabiliyordun. 🙂 Ama internet geldi, her şey değişti.
1973-2013 arası plaktan, kasete, kasetten hızla CD’ye ve sonrasında internetten müzik indirmeye dönüşen müzik sektörü grafiklerini hemen aşağıda ilginize sunuyorum. İnternetin gelmesi ile artan erişimi muazzam. Ama endüstri gelirleri için aynısını söylemek mümkün değil.
Bu grafiklerde Spotify ve Deezer gibi streaming platformlarının yer almadığını hatırlatayım. (Spotify kuruluş tarihi 2006. ABD’ye 2011’de girdi.) IFPI’nin Global Music Report verileri 2023’e kadarki değişimi de gözler önüne seriyor. Streaming fiziksel satışları bitirmiş ve yıllar içerisinde giderek azalan gelirleri adım adım zirveye taşımış.
2023 müzik gelirlerine bakıldığında streaming’in gücü daha net açığa çıkıyor. Sadece reklam destekli müzik dinlemelerden sektör %18,5’luk bir gelir elde etmiş. Şöyle düşünün en ucuz reklamsız aboneliğe bile bütçe ayırmayan, muhtemelen fiziksel olarak CD, kaset gibi bir ürünü alamayacak insanlardan bile endüstri gelir elde etmeyi başarmış. Diğer yandan da bu insanlar telefonları aracılığıyla tüm dünyanın müziğine erişebilir olmuşlar. Tüketici açısından tam bir demokratikleşme.
Streaming konusunun detayına girince Spotify’ın liderliği ile karşılaşıyoruz. Amazon Music ülkemizde olmadığı için biraz şaşırtıcı geldi bana. Apple, Tencent ve Youtube beklendiği gibi. Netease tahmin edebileceğiniz gibi Çinli bir servis. Aklımda tek soru Youtube Music harici Youtube dinlemeleri de bu raporda var mı? Ben var olmadığını düşünüyorum.
Peki sanatçılar açısından durum ne?
Bu yazı sadece ücretli üyelere özel
Ücretli üyelere özel tüm yazılara ve bu yazıya ulaşmak için şimdi abone olun ve hesabınızı ücretli aboneliğe yükseltin.
