Alternatif Tıbba karşı yeni bir çerçeve: “Sakatlayıcı Tıp”

Modern tıp gibi bilimsel yöntem kullanmayan, veriye ya da kanıta dayanmayan bu şarlatanlığa dur demek mümkün mü?

Bazen bir ürünü, bir hizmeti ya da ait olduğu kategoriyi isimlendirmek üzerinde en çok mesai harcanması gereken kararlardan birisidir.

Bu isim değişikliği mutlaka bir algı farklılığı yaratacak ve ürün nezdinde yeni bir anlam bütünlüğü oluşturacaktır. Bu değişiklik, ürünü yeniden çerçevelemenin bir yoludur.

Coca Cola’nın şekerle imtihanını hatırlayalım. Tüketici trendleri düşük şekerli ürünlere yöneldiğinde, özellikle de kadın tüketiciler daha az kalorili ürünler tercih etmeye başladıklarında, Coca Cola alternatifi düşük şekerli bir ürün lanse etti ve ona “Diet Coke” dedi. Bir süre sonra erkek tüketicilerin bu ürünü almadığını fark eden şirket “Coca Cola Light” ismi ile ürünü yeni bir çerçeveye oturtmayı denedi. Geçen sürede erkek tüketicinin ürüne karşı mesafesi devam etti. Hala ikna olmayan erkek tüketici için daha maskülen bir çerçeve gerekli idi ve “ Coca Cola Zero” böyle doğdu.

Bu yeni çerçevelemenin başarılı örneklerinden birisi, son zamanlarda iyice hayatımıza giren “Wellness” akımı. Wellness öyle güçlü bir isimlendirme ki bu başlık altında gelen neredeyse her şey pozitif algılanıyor ve hedef kitle açısından günlük hayat içerisinde kendine kolaylıkla yer edinebiliyor. İşe yaraması bile gerekmeyen ürünler için harika bir çerçeveleme işi… Meditasyon, yoga, nefes, şamanizm, spor, beslenme, uyku, psikoterapi, bio enerji gibi bir sürü farklı kategori, kendiliğinden bir iyileşme, şifa ya da daha iyi olma vaadiyle “Wellness” şemsiyesi altında buluşuyor. Açıkçası gelmiş geçmiş en iyi marketing çalışmalarından birisi. Tüm dünyada kültürel bir değişiklik yarattı ve yaratmaya devam edecek.

Benzer bir durum “Alternatif Tıp” ile ilgili de karşımıza çıkıyor. Modern tıp gibi bilimsel yöntem kullanmayan, veriye ya da kanıta dayanmayan bir şarlatanlık olarak karşımızdaki. Herhangi bir kanıt sunamadığı için varlığını sıklıkla kadim bir geçmişe ya da uzak doğudaki bilimsel olmayan uygulamaların üzerine inşa eden büyük bir dolandırıcılıktan bahsediyorum. Bu tarz uygulamalar kendini modern tıbbın alternatifi olarak çerçeveliyorlar. Bilim insanları bu tarz bilim dışı uygulamalara itiraz ettiğinde bile mecburen “Alternatif Tıp” tanımlamasını kullanıyorlar. Bu işleri alternatif tıp diye çerçevelemek zorunda kalıyor herkes ve bu çerçeveden kaynaklı olarak insanların algısında ciddi bir anlam inşa ediliyor. Her kullanımda “modern tıbbın çözemediği konular için alternatif bir çözüm” demiş oluyorsunuz.

Buradaki başlık homeopati, akupunktur, sülük tedavisi, bio enerji, hacamat gibi farklı farklı yüzlerce uygulamayı içeriyor. Üzülerek görüyoruz ki bu tarz uygulamalar yaygınlaşıyor. Bu yaygınlaşma insan sağlığı açısından da riskler doğurmakta. Engellemek, durdurmak, yasaklamak da gerçekçi değil. Denetleme, düzenleme, standardizasyon mümkün değil. Akademik olarak kredibilitesi olmayan kişi ya da kurumlar, hiçbir geçerliliği olmayan eğitimler düzenliyor ve diploma, sertifika dağıtıyorlar. Kendilerini olabildiğince meşrulaştırmaya, bilimselmiş gibi göstermeye çabalıyorlar. Herkesin kolaylıkla parçası olabileceği ve para kazanabileceği bir sektör bu. Eleme ve denetleme olmadığı için de çok hızla büyüyor, yaygınlaşıyor ve kültürel bir kabule doğru ilerliyor.

Ne yazık ki elimde bu saçmalığa son verecek bir sihirli değnek yok. Ama mücadele edecek çok güçlü bir aracımız var: Pazarlama. 

İlk adımı alternatif tıbbın çerçevesini değiştirerek atabiliriz. Alternatif tıp yerine kavramı yeniden konumlandıracak kadar güçlü bir çerçeve gerekli. Bu kategoriye yeni bir isim vererek işe başlamalıyız: “Sakatlayıcı Tıp” Twitter’da karşılaştığım bir paylaşımda gördüğüm ve görür görmez işte bu dedirten favori adlandırmam. Eğer yeterince yaygınlaşabilir ise bilim dışı ile mücadelede sağlam bir savunma hattı oluşturabiliriz.

Sizin önerileriniz var mı? Duymak ve tartışmak isterim.