Barselona Belediyesi geri dönüşüm sistemi Kartal Belediyesine karşı
Geçen yıl Barselona’da çöp atmaya çıkmış karma karışık bir kafa ile geri dönmüştüm. Kartal Belediyesi bu işi başka şekilde çözmüş.
Geçtiğimiz yıl eşimle birlikte Barcelona'da zaman geçirme fırsatımız oldu. Denize girmek ya da dinlenmek öncelikli bir tatil planlamıyorsak genellikle Airbnb tercih ediyoruz. Şehrin içindeki hayata ortak olmak, yeni yerler keşfetmek ve deneyimlemek kesinlikle daha keyifli. Evde kalmanın bir bacağında da otelde karşılaşmadığınız bir manzara var. Biriken çöpler. Paketli gıda çok yaygın olduğu için sadece bir kaç gün sonra ufak bir çöp ve geri dönüşüm yığını bizi mutfakta selamlıyordu. Evin çöpten sorumlu devlet bakanı olarak “Ben atayım bunları” diyerek hanıma seslendim ve elde poşetlerle evi terkettim. Barselona belediyesinin beni sınava tabi tutacağını nereden bilebilirdim? Beni aşağıdaki beş tane kutu karşıladı.
Çöpleri ve geri dönüştürülmüş malzemeleri belediyenin belirlediği şekilde nasıl atacağımı kavramam ve ona göre ayırmam on beş dakika sürdü. Kutuların üzerindeki görsellere bakarak, atılması gereken ve atılmaması gereken onlarca şey olduğunu anlamak ve bunları her kutu için ayrı ayrı değerlendirmek kolay olmadı. Düşünsenize, çöp torbalarımdaki her atık için sıfırdan bir karar verme süreci başlatmam gerekiyor. Elime bir plastik şişe alıyorum başlıyorum aranmaya. Sonra bir tane pizza kutusu. Üçüncü çöpü elime aldığımda bu hassasiyet seviyesinde geri dönüştürmeye gerçekten gerek var mı diye düşünmeye, beşinciden sonra söylenmeye başladım. kendi kendime. Her atık için bu kadar işlemci gücü ve emeğe gerek var mı? Tecrübelerim bana insanların her çöp parçasını sınıflandırmak yerine, düşünmeyi ve önemsemeyi bırakacağını söylüyor. Bir süre sonra vatandaşlar ellerindeki poşetleri bu detayda ayıklamak yerine tüm atığı herhangi bir kutunun içine atıp geçip gidecekler.
Burada bir öneri bu ayrıştırmayı evde yapmak olabilir. 5 geri dönüşüm ve bir organik atık bidonu oluşturmak ve dışarıda çöpün başında hiç uğraşmamak. O zaman sorarım size evde beş bidon koyacak yeriniz var mı? Her çöp için bu defa evin içinde düşünmeye hazır mısınız?
Vatandaş açısından zor bir süreç var. Ekstra çaba gerektiriyor. Ama iş burada bitmiyor. Bu işin belediye için de ciddi bir sorun olduğunu düşünüyorum. İlk aklıma gelen lojistik. Bu farklı kutuları yönetmek için beş farklı tipte kamyona ihtiyacınız var. Bu beş kamyonun farklı zamanlarda ayrı ayrı her çöp toplama noktasına gelmesi gerekiyor. Bu operasyon işletme maliyetleri açısından ciddi bir ekonomik yük. Çevreci olmak için çıktığımız bu yolda lojistik yüzünden bıraktığımız karbon ayak izimiz?
Bir problem de vatandaşın ayrıştırma konusundaki becerisine ve katkısına güvenmek. Kağıt atıkların arasında karışan bir plastik şişe, ya da camların arasına atılmış bir karton kutu? Vatandaş tüm özeni gösterse de bu bidonlarda toplanan her atık tekrar elden geçirilecek. Bu hem ek maliyet hem de bu sistemin çalışmadığının ispatı. Bu durumda tüm atıkları geri dönüşüm ve organik atık şeklinde ayırmak en basit ve işlevsel çözüm.
Peki neden böyle hizmetler ile karşılaşıyoruz? Çoğu zaman kamusal hizmetler mükemmeliyetçi mühendisler tarafından tasarlanır. Çoğu zaman mühendislik çözümler başarılı olsa da bazen insan davranışını öngörmek mümkün olmaz ve böyle sonuçlar doğar. Elimizdeki örnek mükemmel çalışması beklenen bir sistem yerine, eksik ama çalışan bir sistem daha iyi olabilir. Mühendislere ve uzmanlıklarına saygım sonsuz. Ama insanın olduğu her yerde özellikle kamusal kararlarda iyi bir pazarlamacı ile çalışmak daha etkili sonuçlar doğurabilir.
Bugün Twitter’da bir postta aşağıdaki fotoğrafları gördüm. Kartal Belediyesinin atık toplama konteyneri alay konusu olmuş. Onun üzerine eski yazıyı elden geçirerek bu kısmı eklemek istedim.
Ön yüzde ayrı ayrı toplanan atıkların konteynerin içinde karışması ilk bakışta vatandaşı aldatıcı gözüküyor. Ben de ilk gördüğümde “Ne gereksiz hareket. Tek geri dönüşüm konteyneri koysaydınız ya” dedim ama Barselona deneyimim aklıma geldi. Açıkçası buradaki uygulamanın çok da yanlış olmadığını düşünüyorum. Vatandaş ayrıştırma deneyimini yaşayarak kendini iyi ve çevreye faydalı hissediyor. Belediye de lojistik olarak tek araçla atıkları geri dönüşüm merkezine götürüyor.
Mevcutta geri dönüşüm denen şeyin büyük kısmının toplanan atıkların yakılması olduğu düşünüldüğünde Kartal Belediyesinin uygulaması beni çok da rahatsız etmiyor. Asıl sorun kurumsal şirketlerin sürdürülebilirlik iletişimi yapıp kendini imajlarını temizlemeleri ve neredeyse hiçbir etkisi olmayan geri dönüşüm, karbon ayak izi gibi kavramlar ile bizi çevreye verilen zararın sorumlusu olduğumuza ikna etmeleri.
Siz ne düşünüyorsunuz? Barselona ve Kartal belediyeleri arasında verimlilik açısından seçim yapsanız hangisini seçerdiniz?