Karadeniz Somonu mu sahtekarlık mı?
Pazarlama ve çerçeveler her zaman doğru ve iyiyi yapmak için kullanılmıyor. Ticari kâr bazen doğruyu yapmanın ya da söylemenin önüne geçiyor.
Son yıllarda marketlerin özellikle dondurulmuş ürün reyonunda “Karadeniz Somonu” ya da “Türk Somonu” çerçevelemesi ile satılan ürünler var. Vatandaşlar pembe et rengi ile gerçek somonu andırmasından dolayı hiç şüphe etmeden bu balığı uygun fiyatlı “Norveç Somonu” muadili olarak alıyorlar. Açıkçası ben de ilk karşılaştığımda almış ve pişirince aradaki lezzet farkına anlam verememiştim. Sizin için üşenmedim araştırdım (ChatGPT’ye sordum) ve iki balığın biyolojik sınıflandırmasını çıkardım.
Karadeniz Somonu (Gökkuşağı Alabalığı - Oncorhynchus mykiss):
Alem (Regnum): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
Sınıf (Classis): Actinopterygii (Işınsal yüzgeçliler)
Takım (Ordo): Salmoniformes (Somonlar)
Aile (Familia): Salmonidae (Somon balıkları)
Cins (Genus): Oncorhynchus
Tür (Species): Oncorhynchus mykiss
Norveç Somonu (Atlantik Somonu - Salmo salar):
Alem (Regnum): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
Sınıf (Classis): Actinopterygii (Işınsal yüzgeçliler)
Takım (Ordo): Salmoniformes (Somonlar)
Aile (Familia): Salmonidae (Somon balıkları)
Cins (Genus): Salmo
Tür (Species): Salmo salar
Aradaki farkı daha net göstermeme izin verin. Aynı biyolojik sınıfa ait olan ancak farklı türden hayvanları listeleyeyim.
Aslan ve ev kedisi.
Çakal ve kaniş köpeği.
At ve eşek.
Sizce bu hayvanlar birbirinin ikamesi olabilirler mi?
Aynı aileye sahipler diye Gökkuşağı Alabalığına, somon muamelesi yapmak pazarlama değil, sahtekarlık. Vatandaşın bilgisizliğinden yararlanmak, premium algısı olan bir kategoriye ait değilken oymuş gibi iletişim yapmak en hafif ifade ile art niyetli bir iletişim.
Kimse bu ürünü alabalık olarak almayacağı için bağlı olduğu aileye atıf ile “SOMON” olarak çerçevelemek pazarlama değil. Paketlerinde latincesini açık açık yazdıkları gibi (Oncorhynchus mykiss) bu bir alabalık. Ancak vatandaş bunun farkında değil. TikTok videolarına şöyle bir bakın isterseniz. Herkes somon aldığını zannediyor.
Tüm üretim, dağıtım ve satış bu yanıltıcı kategorizasyon üzerine inşa edilmiş. Ambalajların ön yüzünde açık bir uyarı yok, aksine yanıltıcı şekilde somon vurgusu tam burada yapılıyor. Ambalajın arkasında küçük yazılar içerisinde yazıyor olabilir. Hepimiz kimsenin o yazılara detaylıca bakmayacağını biliyoruz. Bu yanıltıcı uygulamaya dur diyen yok. Aksine BİM, A101 gibi marketler kataloglarında “SOMON” iletişimi yapmaya devam ediyorlar. Buna birilerinin dur demesi lazım.
Pazarlama bir araç. Faydalı olabileceği gibi, yanıltıcı da olabiliyor. Filmlerde bolca duyduğumuz “yanlış ellerde çok tehlikeli bir silaha dönüşebilir” sözü pazarlama için de geçerli. Topu devlete atmak istemiyorum. Farkında olmak, dikkat etmek, bu tarz durumalara itiraz etmek işin başlangıcı. Bu yazıyı paylaşarak başkalarını da bilgilendirebilirsiniz.