Yeni yıl kararlarında son perde: “Kendini gerçekleştirme”

Yeni yıl kararlarını zirvede bırakıyoruz. Bir sonraki yazı yeni yıldan daha geniş bir kavram dünyasına oturacak. Bu yazı tam da bu yüzden bir üst seviyeye geçiş yazısı. :)

Bir önceki yazı hedeflerin ve motivasyonun neden çalışmadığı ile ilgiliydi. Bu yazıda nasıl çalıştıracağımızı tartışacağız. Konu çok geniş, okunabilir kılmak istiyorum. Bu sebeple bir sürü kavramı kırparak, daraltarak kullanacağım. Affola.

Bugün konumuz Maslow abinin piramidinin zirvesi. “Kendini gerçekleştirme.” Kendini gerçekleştirmeden benim kastım “potansiyelini ortaya koyma, kendi ile uyumlu değerler sistemi oluşturma ve yaşama anlam katma süreci.” Ne eksik ne fazla. Ben özellikle anlam arayışına odaklandığım için “gaye” kelimesinin derdiğimi daha iyi anlattığını düşünüyorum. Kendini gerçekleştirme yolculuğunda bizi ilerleten şey bence inşa ettiğimiz “gayemiz”.

Bir şirketin CEO’su olmak, bilmem kaç milyon kazanmak, profesör olmak gibi şeyler kendini gerçekleştirmenin altında kalan “amaç” diye bileceğimiz şeyler. Yurt dışına gitmek, yeni bir enstrüman ya da dil öğrenmek, daha sağlıklı yaşamak, olimpiyatlara katılmak gibi örnekler yine amaç için ilk aklıma gelenler. Amaç ile gayenin tanım olarak birbirine çok benzediğinin farkındayım. Netleştirmek için farklarına bir bakalım:

• Gaye, varoluşsal, içsel. Amaç, daha çok dışsal ve somut.

• Gaye, daha geniş, kapsayıcı, hayatın tamamına yayılmış ve uzun süreli. Amaç, daha spesifik, odaklı, belirli süreli ve orta vadeli.

• Gaye, daha soyut ve biraz felsefi. Amaç, daha somut ve tanımlanabilir.

• Gaye, zamanla inşa edilen bir “anlam”, bitmeyen bir yol. Amaç yolculukta geçilen her bir kilometre taşı.

• Gaye, daha çok başkalarını oldurmak ile ilgili. Amaç daha çok olmak ile ilgili.

Örneklerle derdimi daha iyi anlatacağıma inanıyorum.

• Gaye: İnsanlığa hizmet etmek. Amaç: Kanser tedavisinde yeni yöntemler geliştirmek.

• Gaye: Toplumsal eşitsizlikleri azaltmak ve sosyal adaleti sağlamak. Amaç: Sokak çocuklarının topluma kazandırılması için projeler geliştirmek.

• Gaye: İlham vermek, yol göstermek ve harekete geçirmek. Amaç: Araştırmak, öğrenmek, paylaşmak. İyi bir yazar olmak.

• Gaye: İnsanların daha sağlıklı besinlere ulaşmasını sağlamak. Amaç: Tarımsal ürünlerde daha az ilaç kullanımı için daha etkili ilaçlama yöntemleri bulmak.

• Gaye: Çocuğunun potansiyelini gerçekleştirmesini istemek. Amaç: Çocuğunun kaliteli bir eğitim sistemini erişimini sağlamak.

• Gaye: Huzurlu, sakin bir yaşam. Amaç: Daha az sosyal medya kullanmak, şehirden uzak yaşamak, uzaktan çalışmaya uygun bir kariyer tercihi.

• Gaye: Çocuklarımla birlikte daha uzun ve kaliteli bir ömür geçirmek. Amaç: Daha sağlıklı olmak. Sigarayı bırakmak, kilo vermek vb.

Amaç ve gaye farkında netsek buradan hareketle biraz da “hedefleri” konuşalım.

Bu konuda işin matematiği şu şekilde:

Gaye> Amaç> Hedef (İngilizcesi: Purpose> Aim> Target)

Denkleme göre önce bir gayemiz olacak. Bu gaye ile ilintili bir de amaç. Bu amaca ulaşırken ilerlememizi ölçeceğimiz, hedeflerimiz ve gerçekleştirdiğimiz küçük başarılarımız olacak. Hedefler bir anlama, bir amaca bağlanmadan başarısız olmaya meyilliler. (Bkz: bir önceki yazı) Biz denkleme uygun hareket edeceğiz. Daha geniş bir gayeden, daha dar hedeflere ilerleyeceğiz. Hedeflerin ölçülebilir olması, elle tutulabilir olması kritik. Konumuz yeni yıl kararları olduğu için yukarıdaki son örnek bence daha uygun. Onun üzerinden ilerliyorum.

Gaye: Çocuklarımla birlikte daha uzun ve kaliteli bir ömür geçirmek. Amaç: Daha sağlıklı olmak. Sigarayı bırakmak.

Hedefler:

• İlk ay günlük sigara sayısını %50 azaltmak

• Her sigara öncesi 5 dakika beklemek

• 3 ay içinde sigarayı tamamen bırakmak

• Bıraktığını herkes ile paylaşmak

• Nikotin bandı/sakızı kullanım süresini planlamak

• Sigara içme isteği geldiğinde ya da şirketteki sigara molalarında 5 dakika yürüyüş yapmak

• Alkol tüketimini azaltmak. Mümkünse içmemek.

• Sigara ritüellerine teslim olmamak. Kahveyi azaltmak ya da sigarasız içmek.

• Günlük sigara parasını kumbarada biriktirmek

• Biriken parayla kendine ödül almak

• Günde 10 dakika nefes egzersizi yapmak

• Her ay doktor kontrolüne gitmek

• Her gün en az 30 dakika yürüyüş yapmak

Daha önce sigarayı bırakmak istediğiniz ve bırakamadınız mı? Sebebi yukarıda. Sigara böyle hedefler koyarak bırakılır. 1 Ocak’ta sigarayı bıraktım demek ile olmaz. Çünkü amaç sigarayı bırakmak değil. Amaç hayatınızı değiştirmek. Bu bir sürü küçük başka hedef demek. Bunları yapınca sigara bırakılabilir oluyor. Bu hedefler için mücadele ederken nefsinize yenilmemeniz için de büyük ve uzun vadeli bir gayeniz var. Yılmamanızı sağlayacak, sebat etmenizi sağlayacak şey de bu gaye.

Denklemi hep hatırlayın: Gaye > Amaç > Hedef

Yeni yıl kararlarından hareketle ufkumuzu biraz genişletelim. Daha genel bir pencereden bakalım. Bu defa yukarıdaki ilk örnek ile ilerleyelim.

Gaye: İnsanlığa hizmet etmek. Amaç: Kanser tedavisinde yeni yöntemler geliştirmek. Hedefler:

• 2032 yılında Tıp Fakültesini bitirmek (lisede öğrenci iseniz)

• 3 yıl içinde Onkoloji uzmanlığını tamamlamak (tıp fakültesinde iseniz)

• 6 ay içinde kanser araştırmaları konusunda 3 önemli akademik makale yayınlamak

• Yılda en az 1 bilimsel araştırma projesinde yer almak

• 6 ay içinde klinik denemelere başlamak

• Her ay 50 hasta verisi toplamak ve analiz etmek

• 3 ay içinde araştırma ekibini kurmak

• Ayda 10 yeni tedavi protokolü denemek

• 6 ay içinde 3 farklı araştırma merkeziyle ortaklık kurmak

• Yılda en az 2 uluslararası araştırma projesine dahil olmak

• 6 ay içinde araştırma için 1 milyon TL fon bulmak

Bu yıl “bir kanser tedavisi bulacağım” hedefi ile yola çıkarsanız başarısız olacağınız açık. Amaç ile hedef karışmamalı. Bu amaca giderken yapılacak şeyler sizin hedefleriniz. Siz hedeflerinizi gerçekleştirdikçe amacınıza ve gayenize yaklaşacaksınız. Gayenizin olması sizi yenilmez kılacak. Bu gaye ile başaracaksınız. Hayatınızı, kendinizi adadığınız bu gaye, siz ilerledikçe anlamlı hale gelecek. Kendinizi ancak bu gayeye ulaşmak için mücadele ettiğinizde gerçekleşmiş hissedeceksiniz.

Denklem açık. Gayeyi ve amacı gerçekleştirmek için sebata, hedefleri gerçekleştirmek için ise disipline ihtiyacımız var. Harekete geçmek için de motivasyon şart.

Gayenin aranan bir şeyden çok inşa edilen bir şey olduğunu hatırlatmama izin verin. Elbette bir merak, bir keşif durumu var gaye için. Ama ben gayeyi ve anlamı inşa edilebilir bir şey olarak görmeye meyilliyim. İşin sırrı da bence bu inşa kavramında. Merak etmeyin yazıyı uzatmayacağım. Tüm bunlar bir sonraki yazının konusu.

Şimdi finalde pratik kullanım için 3 tane soru bırakıyorum size.

Bu soruları kendinize sorarak kendinizi nasıl gerçekleştireceğinizi keşfedebilirsiniz:

1. Gaye için: Neden?

2. Amaç için: Ne?

3. Hedef için: Nasıl?

Ben kendi cevaplarımı da vereyim isterim. Yargılamak, burun kıvırmak yok. 😊

1. Neden?

   Kendimi ve dünyayı değiştirmek, insanların hayatlarını dönüştürmesini ve iyileştirmesini sağlamak.

2. Ne?

   Bildiklerimi anlatarak, uzmanlığımı paylaşarak, insanları bir araya getirerek, ilham vererek. Değişerek, değiştirerek, bu yolculuğu anlatarak.

3. Nasıl?

   • Her gün yazı yazacağım ve yayınlayacağım.

   • Bu yıl 4 tane farklı konularda e-kitap yayınlayacağım.

   • Ayda 2 adet podcast yayınlayacağım.

   • Fiziksel olarak da değişeceğim. 153 kilodan 3 ayda, 140 kilo altına; 6 ayda en az 130 kilo altına ineceğim.

   • Her ay mutlaka Digital Minds etkinliğine katılıp yeni insanlarla tanışacağım.

   • FRAME+WORK kitabının ilk taslağını Mart’ta bitireceğim. Hazirana kadar tamamlayacağım.

Bakalım yazıp çizdiklerimden kaçını gerçekleştirebileceğim.

Finalde, senden ricam yukarıdaki soruları kendine sorman. Cevapları kendine saklayabilirsin, yorum olarak yazabilirsin ya da e-posta olarak yanıtlayabilirsin. Abone değilsen beni takip edip yolculuğuma eşlik edebilir, paylaşarak daha fazla insana ulaşmama destek olabilirsin.

Bu yazı, umarım bir gün önce paylaştığım “Hedef ve motivasyon neden işe yaramıyor?” yazısını daha anlaşılabilir kılmıştır. Peki herkesin bir gayesi olmalı mı? Gayemi nereden bulacağım? gibi soruların yanıtı bir sonraki yazı konusu.

Tüm bu yazıdaki fikirlerin bir görüş olduğunu, doğruluk iddiası içermediğini ve sorgulanabilir olduğunu hatırlatmak isterim. Bunlar benim deneyimlerim ve bugünkü ben farkındalığında yazdığım fikirler. Gün gelir değişir. Kızmak gücenmek yok.

Bir sonraki yazı pazartesi. Görüşmek üzere.

Kendini gerçekleştirme yolculuğunda başarılar!